Antibiyotiklerden Probiyotiklere, Organik Asit, Enzim ve Mayalara Geçiş

Günümüzde yumurta tavuklarının verimlerinin arttırılmasıyla birlikte tüketici isteklerine uygun yeni ürünler elde etmek için yem katkı maddelerinin önemi oldukça artmıştır.
Yem katkı maddelerinin 2 önemli amacı vardır;
1- Sindirim sistemine faydalı mikroorganizmalarla bağırsak mikroflorasını iyileştirmek,
2- Salmonella ve coliform gibi patojen bakterileri kontrol etmek.
Özellikle etlik piliçlerde büyütme faktörü olarak yıllardır kullanılmakta olan antibiyotiklerin yemlere katılması kanatlı performansını artırmıştır. Bununla birlikte, hayvanlarda büyümeyi teşvik etmek veya insan ve hayvanlarda tedavi amaçlı olarak antibiyotiklerin aşırı kullanımı artık terkedilmektedir, çünkü patojen bakteriler arasında bu antibiyotiklere direncin ortaya çıkmasıyla mikroflora üzerinde büyük bir baskı oluşabilmektedir. 1999 yılında AB tarafından kanatlı beslenmesinde kullanılan bazı antibiyotikler bu endişe ile yasaklanmıştır. Daha sonra Avrupa birliği 2006 yılında kanatlılarda ve çiftlik hayvanlarında büyütme faktörü olarak kullanılan tüm antibiyotiklerin kullanımını yasaklamıştır.
Bu gelişmeler de alternatif yem katkı ihtiyacını doğurmuştur. Bitki ekstratları, esansiyel yağlar, organik asitler, probiyotikler, prebiyotikler antibotik bazlı büyütme faktörlerine alternatif olarak çıkmıştır.
Hayvan beslemede kullanılan probiyotikler havyanların mide-bağırsak sistemini olumlu etkiler, doğal savunma sistemini güçlendirir ve bağırsak mikroflorasını biyolojik olarak düzenler.
Organik asitlerin de kanatlılarda performansı artırıcı etkisi vardır. Rasyonda kullanılan organik asitler ve onların tuzları mide bağırsak sistemindeki mikrobiyal dengeyi korur ve yemlerdeki mikroorganizma gelişimini durdurur. Ayrıca organik asitler besinlerin emilimini, sindirimini ve yem katkılarının çözünebilirliğini de arttırırlar, ortamdaki patojen mikroorganizmaların gelişimini önler, enzim aktivitesini yükseltirler. Aynı zamanda, asit ortam ve enzim aktivitesinin yükselmesine bağlı olarak demir, kalsiyum, fosfor, magnezyum, çinko gibi minerallerin, protein ve aminoasitlerin sindirilebilirliği ve yararlılığı da artmaktadır.
Enzimler, protein, yağlar ve nişastayı parçalayarak sindirime yardımcı olur. Enzim kullanımı yemlerin sindirilme derecelerini, metabolik enerji değerlerini arttırır ve hayvanların yemden yararlanmasında (FCR) artış sağlar. Yumurta tavuğu rasyonlarına fitaz enzimi ilave edildiğinde hayvanların yem tüketiminde artışla yemden yararlanmayı en iyi seviyeye çıkardığı, yumurta kütlesinin arttığı ve kabuk kalitesinin iyileştiği kanıtlanmıştır.
Probiyotik ve maya kullanımının kabuk ağırlığı ve kabuk inceliği üzerine önemli bir etkisi olduğu, probiyotik ilavesinin bu parametreleri iyileştirdiğini tespit etmişlerdir. Probiyotiklerin yumurta iç kalitesini belirlemede en önemli kriter olan Haugh Birimi ve sarı indeksi üzerine pozitif etkili olduğu bilinmektedir.
Yumurta tavuğu rasyonlarında kullanılacak katkı maddelerinin hayvanın verimini artırmasının yanında yemleri bozulmaya karşı koruması da önemlidir. Bu amaçla bu katkılar içerisinde yumuşak asitler (soft acids) etkili bir şekilde kullanılabilir. Bu amaçla bu yumuşak asitlerin kanatlı rasyonlarında değişik dozları kullanılarak hangi dozun kanatlının veriminde ve yemi korumada optimal etkili olabileceğinin bulunması gereklidir.